Interview van Tim Kroesbergen met Erwin Bongers
PREVIEW
Erwin Bongers: Wat mij betreft zou ik willen zien dat alle hoofdlooproutes zoals we die nu geformuleerd hebben allemaal ruimschoots voldoen aan de eisen die we op tafel hebben gelegd. En dat we daarnaast ook alweer een stap verder zijn en ook bijvoorbeeld alle aantakkingen op die hoofdlooproutes in orde hebben. Zodat we er in ieder geval van kunnen spreken dat we voor het grootste deel heel toegankelijk zijn en misschien wel de meest toegankelijke stad van Nederland.
Tim Kroesbergen: Welkom bij Inclusiecast Arnhem. De podcast van RTV Connect en het Apcg, het Arnhems platform voor chronisch zieken en gehandicapten, waarin we het gaan hebben over toegankelijkheid en inclusie. Met deze podcast willen we uw kennis verbreden waar mensen met een beperking in Arnhem zoal mee te maken hebben. Dit is ook waar het Apcg zich voor inzet. Maandelijks zal er een aflevering online komen die u op de bekende podcastplekken terug kun vinden.
In deze tweede aflevering gaan we spreken over de toegankelijkheid in Arnhem en dat gaan we doen met seniorontwerper en werkvoorbereider van de gemeente Arnhem Erwin Bongers.
Erwin, welkom, en kun je om te beginnen eens vertellen wat het werk van een ontwerper werkvoorbereider zoal inhoudt.
Erwin Bongers: Uiteraard. Ik ben Erwin Bongers, ik ben senior ontwerper / werkvoorbereider bij de gemeente Arnhem. Ik ben in 2004 begonnen bij de gemeente Arnhem als tekenaar. Wat doet nou een senior ontwerper voorbereider? In principe wordt alles wat te zien is in de openbare ruimte door ons ontworpen. Wij ontwerpen zowel bovengronds als ondergronds, dus we doen de riolering, we ontwerpen de wegen, de fietspaden, de trottoirs, noem maar op.
Daarnaast ben ik bij de gemeente Arnhem adviseur toegankelijkheid in de openbare ruimte, vandaar dat ik hier nu ook aan tafel zit.
Tim Kroesbergen: Hoe is je interesse voor toegankelijkheid precies ontstaan?
Erwin Bongers: Een tijdje terug, in 2007, is er een petitie ingediend door het comité De Witte Stok Arnhem. Als gevolg daarvan is er een politieke schouw met wethouders geweest en dat gaat dan vooral om plekken in de binnenstad die niet voldeden aan toegankelijkheid. Er misten bijvoorbeeld stukken geleiding waardoor mensen met een visuele beperking slecht de stad konden bezoeken.
Die hele schouw heeft ertoe geleid dat er in 2009 een project is opgestart en dat behelsde het volledig maken van de geleide voorzieningen rondom de binnenstad. Dat project werd opgestart en er werd gevraagd of ik daar de spullen voor wilde voorbereiden, dus het ontwerp en zorgen dat het tot uitvoering gebracht kon worden. In die tijd was dit het eerste wat ik meemaakte met toegankelijkheid en het heeft wel mijn interesse gewekt omdat ik er wel achter kwam dat dit soort voorzieningen voor deze bepaalde doelgroep toch wel heel essentieel zijn. Als die er niet zijn dat het heel moeilijk wordt om je in de openbare ruimte te kunnen bewegen. Dus eigenlijk vanaf 2009 ben ik continu met de toegankelijkheid bezig geweest, tot op de dag van vandaag.
Tim Kroesbergen: Oké. Voor de duiding van de luisteraar: die schouw dat is iets wat het Apcg veel vaker doet met ervaringsdeskundigen door de stad heen, zowel bij gebouwen als bij openbare ruimten. Te kijken hoe toegankelijk het is, waar er verbetering mogelijk is. Ik kan me ook nog herinneren van een aantal jaren terug dat ik zelf ook bij zo’n schouw heb meegereden en dat jij er toen ook was.
Erwin Bongers: Klopt ja. Wat we zien is dat de toegankelijkheid ook wel heel veel neerkomt op bewustwording, bij mensen die daar niet dagelijks mee bezig zijn. We hebben destijds in ieder geval voor onze eigen ontwerpafdeling een sessie georganiseerd, dat heet ook bewustwording toegankelijkheid. Er was een ook een deel binnen op kantoor, een stukje theorie, wat zijn nou geleidevoorzieningen in openbare ruimtes, waar moet je nou rekening mee houden. En daarnaast hebben we een stukje praktijk buiten op straat gedaan.
Het Apcg had gezorgd voor een aantal rolstoelen, voor blindengeleidestokken, diverse soorten brillen waarmee je oogziekten kunt nabootsen. Zo zijn we met onze afdeling naar buiten gelopen en hebben we een aantal routes gelopen in en om de binnenstad. Daar kwam in ieder geval al uit dat mensen in ieder geval heel anders naar toegankelijkheid gingen kijken. En het bleek ook hoe moeilijk het was om je als invalide door de openbare ruimte te bewegen, de kleinste dingen waar mensen overheen zouden kijken zijn voor invaliden misschien al behoorlijke grote obstakels. Dus dat heeft dan wel de ogen doen openen van ja, het is toch wel heel belangrijk dat we daar rekening mee gaan houden en dat we ons daarvoor gaan inzetten.
Tim Kroesbergen: En dat je eigenlijk letterlijk bijna door een bril van iemand met een beperking naar de wereld kijkt om goed te zien waar diegene tegenaan loopt of kijkt.
Erwin Bongers: Ja precies. Ook letterlijk ja.
Tim Kroesbergen: Als we dan gaan naar de Arnhemse Standaard Toegankelijkheid, die heeft de gemeente ontwikkeld, ik neem aan dat je daar veel mee te maken hebt.
Erwin Bongers: Ja. We hebben een tijd geleden de opdracht gekregen om de Arnhemse Standaard Toegankelijkheid op te gaan stellen. Inderdaad zoals je al aangaf is er een deel voor vastgoed, dus voor gebouwen en een deel voor de openbare ruimte. Natuurlijk zitten daar wel raakvlakken in, maar er is wel een duidelijke scheiding voor binnen en buiten de gebouwen. Dus de aansluiting in de openbare ruimte.
Daar zijn we met het Apcg mee aan de gang gegaan, om zo’n AST voor Arnhem op te zetten, natuurlijk liggen er al aardig wat landelijke richtlijnen, alleen Arnhem heeft gezegd: we willen sowieso voldoen aan de landelijke richtlijnen maar we willen nog een stapje extra.
Toen begon het idee een beetje te borrelen van ja, waar gaan we beginnen met die toegankelijkheid?
In Arnhem hebben we in ieder geval qua autoverkeer de hoofdwegen op kaart staan, de wijkwegen, voor fietspaden hebben we de hoofdfietsroutes op kaart staan, de overige fietsroutes. Alleen voor wandelgebieden, doorgaande looproutes, daar zie je in ieder geval nog geen prioritering op kaart staan.
Toen werd het idee geboren kunnen we niet hoofdlooproutes gaan aanwijzen binnen Arnhem? In iedere wijk heb je wel routes lopen waar heel veel mensen gebruik van maken, en dus ook mindervaliden, en kunnen we die niet als eerste gaan aanwijzen en daaraan specifieke richtlijnen toekennen. Want het is natuurlijk moeilijk om in één klap heel Arnhem volop toegankelijk te maken. Dus daarom hebben we er ook bewust voor gekozen om die hoofdlooproutes als eerste aan te wijzen. Daar kun je inderdaad ook je richtlijnen aan vasthangen en dat is ook de bedoeling dat we daar de komende jaren ook volop mee aan de gang gaan om die hoofdlooproutes te gaan voorzien van alle middelen die nodig zijn.
Tim Kroesbergen: Eindelijk zijn er een boel regels en Arnhem wil nog een stapje verder gaan. Kun je een voorbeeld geven van iets waarin Arnhem een stapje verder wil gaan?
Erwin Bongers: Ja, in principe een heel simpel voorbeeld is, er zijn natuurlijk richtlijnen waaraan bijvoorbeeld een gehandicaptenparkeerplaats moet voldoen, je hebt een bepaalde maatvoering die daar voor staat. Door ervaring die wij in de afgelopen jaren ook hebben opgedaan, we hebben onder andere met Dick Cochius regelmatig gesproken, en dan zie je dat de maatvoering voor de invalidenparkeerplaatsen toch eigenlijk niet echt voldoet en toch vrij krap nog is, omdat veelvuldig rolstoelgebruikers reizen met een busje met daarachter een plaat die naar beneden kan waardoor iemand uit de bus kan komen.
Alleen bij de huidige maatvoering die we hanteren voor die gehandicaptenparkeerplaats zie je toch dat dat vaak nog niet lang genoeg is, dat iemand meer lengte nodig heeft om in ieder geval veilig uit de bus te kunnen komen. Daarom hebben we gezegd dan gaan we die standaardlengte, die nu al vastligt in de richtlijnen, die gaan wij verlaten en we gaan onze gehandicaptenparkeerplaatsen sowieso langer maken zodat in ieder geval iedereen ook met een bus gewoon makkelijk kan parkeren en er ook makkelijk uit kan komen. Dus dat is een van de voorbeelden waar we net even een stapje verder gaan.
Tim Kroesbergen: Mooi. En als je dan bijvoorbeeld kijkt naar de breedte die een stoep moet hebben, ik neem aan dat daar ook regels voor in staan?
Erwin Bongers: Ja, ook daar zijn natuurlijk ook landelijke afspraken, het moet aan bepaalde breedtes voldoen, staat er een lichtmast of een bord op het trottoir, daar moet in ieder geval een minimale breedte tussen zitten om er langs te kunnen. Aan die hoofdlooproutes daar hebben we inderdaad een eis gesteld dat die een bepaalde breedte moeten hebben om ook die maximale toegankelijkheid te garanderen.
Tim Kroesbergen: Waar ik zelf nog wel eens tegenaan loop als ik rijd over de stoep is dat er veel groen over hangt, maar dat is denk ik ook iets dat de buurt zelf zou moeten oplossen dan.
Erwin Bongers: Dat is inderdaad een dingetje. We hebben natuurlijk ook al een aantal schouwen gehad voordat we dat handboek gingen opstellen, iets waar we regelmatig letterlijk en figuurlijk tegenaan liepen dat is overhangend groen, dat kan groen zijn vanuit de gemeente, maar het kan ook groen zijn wat vanuit particuliere tuinen komt.
Daar gaat natuurlijk ook die bewustwording een belangrijke rol spelen, mensen laten het nu vaak groeien en zijn zich helemaal niet bewust van wie en waarom mensen daar last van hebben. Dat is iets dat ook in het handboek terecht gaat komen dat sowieso de hoofdlooproutes vrij moeten zijn van overhangend groen. Dat is een proces dat bij ons binnen de gemeente opgepakt moet worden, het groen van de gemeente zelf, maar we zullen ook naar bewoners toe moeten gaan die dat overhangend groen veroorzaken en we moeten met hun ook in gesprek gaan dat dat in principe verwijderd zou moeten worden.
Tim Kroesbergen: Als we dan kijken naar de toekomst, Arnhem over tien of twintig jaar. Hoe ziet dat eruit wat jou betreft, qua toegankelijkheid?
Erwin Bongers: Wat mij betreft zou ik zien, zou ik dat veel eerder zien als die tien twintig jaar dat in ieder geval alle hoofdlooproutes zoals we die nu geformuleerd hebben dat die allemaal ruimschoots voldoen aan de eisen die we op tafel hebben gelegd. En dat we daarnaast ook alweer een stap verder zijn en ook bijvoorbeeld alle aantakkingen op die hoofdlooproutes in orde hebben. Zodat we in ieder geval kunnen spreken dat we voor het grootste deel heel toegankelijk zijn en misschien wel de meest toegankelijke stad van Nederland.
Tim Kroesbergen: Dat zou toch heel erg mooi zijn.
Erwin Bongers: Dat zou ook heel mooi zijn en daar zou ik ook zelf heel graag voor willen gaan.
Tim Kroesbergen: Je bent niet de enige.
Erwin Bongers: Nee hè, dat denk ik ook niet.
Tim Kroesbergen: Wat ik me nog afvroeg, is er nog iets de afgelopen jaren qua toegankelijkheid wat je echt verbaasd heeft?
Erwin Bongers: Ja, iets waar mijn ogen ook verder bij open zijn gegaan dat is dat je voor jezelf zoiets hebt van nou, we hebben iets gemaakt wat toegankelijk is, wat daarna blijkt dat het voor bepaalde doelgroepen juist weer niet toegankelijk is. Dan praat ik bijvoorbeeld over een marktplein, daar ligt natuurlijk een bestrating. Er is een keuze gemaakt om die bestrating daar toe te passen destijds vanwege hergebruik en vanwege het beeld, het gebruik van oude materialen. Alleen na aanleg bleek dat het voor een grote doelgroep juist ook weer niet toegankelijk was vanwege het karakter van de stenen. Het hobbelt behoorlijk dus mensen in een elektrische rolstoel die zijn daar wel weer heel gevoelig voor.
Dus ook daarin moet je straks, dat komt ook weer in dat handboek te staan, daar moet straks ook beter over nagedacht worden, over het gebruik van bijvoorbeeld een plein in combinatie met de materialisatie. Daar zijn wel weer wat ogen open gegaan zo van ja, we moeten toch weer iets verder kijken dan we in eerste instantie denken. En ook dit moeten we in het vervolg beter gaan doen.
Tim Kroesbergen: We zijn er om te leren.
Erwin Bongers: Ja precies
Tim Kroesbergen: Op weg naar de beste gemeente hoorden we zonet. Dan zou ik je heel erg willen bedanken voor dit mooie gesprek en ook de luisteraars willen bedanken voor het luisteren. Deel vooral deze aflevering met je vrienden en kennissen en abonneer je op de podcast via de verschillende platformen zoals bijvoorbeeld Apple en Google podcasts of bijvoorbeeld via Spotify. In de volgende aflevering hoor je dan Robin Atema van Ruimtekoers en Esther Dikkers van Schakel 025. Met hen ga ik in gesprek over toegankelijke festivals en evenementen. Tot bij de volgende podcast.